Trong những năm qua, công tác tư vấn pháp luật của công đoàn tỉnh Lào Cai đã có những bước phát triển quan trọng cả về tổ chức và nội dung hoạt động; góp phần nâng cao hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật, bảo vệ quyền lợi chính đáng của đoàn viên và người lao động.
Luật Công đoàn, Điều lệ Công đoàn Việt Nam quy định quyền, trách nhiệm của công đoàn; quyền và nhiệm vụ của đoàn viên: Tổ chức tư vấn pháp luật cho người lao động, được công đoàn tư vấn miễn phí về pháp luật lao động và luật công đoàn. Nghị quyết Đại hội Công đoàn Việt Nam cũng đã khẳng định phải phát triển đa dạng các hình thức và nâng cao chất lượng công tác tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho người lao động. 

Hoạt động tư vấn pháp luật tại Tháng Công nhân

Hiện nay, Văn phòng tư vấn pháp luật thuộc Ban Chính sách-Pháp luật LĐLĐ tỉnh thành lập từ tháng 11/2010. Số lượng 03 cán bộ chuyên trách công đoàn kiêm nhiệm (01 đồng chí Trưởng Ban Chính sách-Pháp luật, 01 đồng chí Phó Ban Chính sách-Pháp luật và 01 đồng chí chuyên viên Ban Chính sách-Pháp luật). LĐLĐ tỉnh ký hợp đồng cộng tác viên với các đồng chí có kinh nghiệm, hiểu biết pháp luật, nhất là pháp luật lao động, đang làm việc trong các cơ quan Sở Tư pháp, Thanh tra tỉnh, Sở LĐTB-XH tỉnh, Bảo hiểm xã hội tỉnh và Tòa án tỉnh...Phát huy vai trò, kinh nghiệm, hiểu biết về chế độ chính sách, về tổ chức công đoàn tỉnh để tham gia tư vấn có hiệu quả thiết thực cho đoàn viên, người lao động trên địa bàn tỉnh. 
  Trong toàn tỉnh hiện nay có 15 tổ tư vấn pháp luật thuộc 15 công đoàn cấp trên cơ sở được thành lập từ tháng 8/2014, có 72 cán bộ làm công tác tư vấn pháp luật, chủ yếu là cán bộ kiêm nhiệm.
Văn phòng tư vấn pháp luật LĐLĐ tỉnh luôn đảm bảo hoạt động của mình, hàng ngày thông qua số điện thoại đường dây nóng, số điện thoại của Văn phòng tư vấn pháp luật LĐLĐ tỉnh, cán bộ trực tiếp tiếp nhận hồ sơ, tư vấn trực tiếp cho các đoàn viên, người sử dụng lao động và công đoàn cơ sở có nhu cầu tư vấn. Tham gia các lớp tập huấn về công tác tư vấn, công đoàn tham gia khởi kiện, không ngừng tiếp cận những văn bản quy định của pháp luật.

Hoạt động tư vấn pháp luật tại khu công nghiệp Tằng Loỏng (Bảo Thắng)

Để tiếp cận tới đoàn viên và người lao động, các cấp công đoàn Lào Cai đa dạng hóa nội dung, phương thức, phạm vi hoạt động tư vấn pháp luật, trong đó tập trung đẩy mạnh hoạt động tư vấn pháp luật tại nơi làm việc của đoàn viên, người lao động, tư vấn pháp luật lưu động, tư vấn pháp luật trực tuyến từ năm 2017 đến nay đã tư vấn pháp luật 622 trường hợp, trong đó tư vấn trực tiếp 154 trường hợp, tư vấn gián tiếp 383 trường hợp, tư vấn lưu động tại khu công nghiệp Tằng Loỏng (Bảo Thắng) và tại Tháng Công nhân (thành phố Lào Cai) 85 trường hợp. 
Kết hợp với thực hiện nhiệm vụ của Ban Chính sách-Pháp luật, Văn phòng tư vấn pháp luật thường xuyên nắm tình hình CNVCLĐ, hoạt động của các tổ tư vấn pháp luật tại công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở, kịp thời đề xuất, kiến nghị với Ban thường vụ LĐLĐ tỉnh về những bất cập trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật.
Thực hiện Chương trình số 2494/CTr-TLĐ ngày 19/12/2018 của Ban Chấp hành Tổng LĐLĐ Việt Nam về “Nâng cao hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ đại diện cho người lao động, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, giai đoạn 2018-2023”, Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐVN xây dựng Đề án “Tư vấn pháp luật trực tuyến cho đoàn viên, người lao động”, từ ngày 13/3/2019  đã triển khai rộng rãi phần mềm tư vấn pháp luật tự động tới đoàn viên, người lao động với nhiều hình thức hiện đại, phù hợp, hiệu quả như gắn với mạng xã hội, các website có lượng công nhân lao động truy cập lớn, trả lời tự động tại khu nhà trọ, doanh nghiệp lớn, các khu công nghiệp...Hệ thống phần mềm tư vấn pháp luật trực tuyến mang lại giải pháp hữu hiệu để thực hiện tư vấn pháp luật chính xác, từ xa, nhanh chóng, thuận tiện cho đoàn viên, người lao động tiết kiệm nhân lực, chi phí cho người lao động cũng như tổ chức Công đoàn.
Văn phòng tư vấn pháp luật và các tổ tư vấn pháp luật tích cực tham gia, có hiệu quả việc sửa đổi Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, Luật An toàn vệ sinh lao động, Luật Việc làm, các luật khác liên quan đến lĩnh vực tiền lương, bảo hiểm xã hội, an toàn, vệ sinh lao động, công chức, viên chức... và các văn bản hướng dẫn thi hành, trong đó đặc biệt quan tâm các vấn đề lớn liên quan đến người lao động và tổ chức công đoàn.
Thực hiện theo đúng chỉ đạo của Tổng LĐLĐ Việt Nam xây dựng đội  ngũ cán bộ Công đoàn các cấp làm công tác đại diện, bảo vệ quyền lợi của người lao động đủ mạnh, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Cán bộ Công đoàn Lào Cai đã  nâng cao nhận thức và năng lực của người đứng đầu các cấp công đoàn về nhiệm vụ đại diện, bảo vệ quyền lợi của người lao động; thực sự coi đây là nhiệm vụ cốt lõi của tổ chức, được ưu tiên đầu tư nguồn lực và công tác chỉ đạo. Nâng cao toàn diện chất lượng đội ngũ chủ tịch công đoàn cơ sở, nhất là ở các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước. 
 Ngay sau khi Quyết định 1911/QĐ-TLĐ ngày 19/12/2016 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có hiệu lực, các cấp công đoàn tỉnh Lào Cai đã thực hiện chi trả đúng các mục, thanh toán đầy đủ và kịp thời các chế độ cho cộng tác viên, các thủ tục thanh quyết toán đảm bảo theo quy định. Các cấp công đoàn tỉnh Lào Cai làm tốt công tác tư vấn pháp luật, thu được nhiều kết quả khả quan, góp phần củng cố vị thế của tổ chức Công đoàn trong hệ thống chính trị, là chỗ dựa đáng tin cậy cho CNVCLĐ, tăng cường sự ảnh hưởng uy tín và lòng tin của tổ chức công đoàn với đoàn viên, CNVCLĐ. Từ năm 2017 đến nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai không xảy ra vụ tranh chấp lao động, đình công, bãi công.
Theo đồng chí Vũ Đức Chung, Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Lào Cai, nhiệm kỳ 2018-2023, Liên đoàn Lao động tỉnh sẽ tập trung nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động tư vấn pháp luật công đoàn. Trong đó, nghiên cứu, đề xuất cơ quan có thẩm quyền việc xây dựng hỗ trợ người lao động thực hiện hiệu quả nhiệm vụ tư vấn pháp luật và các hoạt động tư vấn khác cũng như các hoạt động hỗ trợ đoàn viên, người lao động, người sử dụng lao động và công đoàn cơ sở tham gia tố tụng tại Tòa án, cung cấp các văn bản pháp lý… tại khu công nghiệp Tà Loỏng (Bảo Thắng), khu Công nghiệp Bắc Duyên Hải và tại các huyện, công đoàn ngành, thị xã, thành phố.
Bên cạnh những cố gắng và thành tích đạt được, công tác tư vấn pháp luật của công đoàn cũng còn nhiều hạn chế: Việc tư vấn pháp luật của các tổ tư vấn tại các đơn vị cấp trên trực tiếp cơ sở còn ít; Một số cán bộ làm công tác tư vấn pháp luật chưa nhiệt tình tham gia tư vấn pháp luật cho CNVCLĐ; Tư vấn viên và cộng tác viên của Văn phòng TVPL là hoạt động kiêm nhiệm nên việc sắp xếp thời gian cho công tác tư vấn còn hạn chế, một số vụ tư vấn còn chậm; Văn phòng tư vấn pháp luật làm việc trong Ban Chính sách-Pháp luật của LĐLĐ tỉnh nên CNVCLĐ biết và đến tư vấn chưa nhiều; Một số đơn vị chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác tư vấn pháp luật cho CNVCLĐ, nên chưa quan tâm đến người làm công tác tư vấn luật; Kinh phí chi cho hoạt động tư vấn pháp luật còn hạn chế. 
Hoạt động tư vấn pháp luật của các cấp công đoàn tỉnh Lào Cai đã góp phần trong việc giảm tải các tranh chấp về lao động, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho đoàn viên người lao động, xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa và ổn định.

Kim Tuyến (LĐLĐ tỉnh)